دهک بندی یارانه‌ها چگونه تغییر می کنند؟ | اعلام شاخص ها و معیارها تغییر دهک‌های یارانه

خبرنگار علی طاهری

رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کارو رفاه اجتماعی از به بروز رسانی اطلاعات رفاه ایرانیان و اعمال داده‌های جدید اقتصادی خانواده‌ها در یارانه خبر داد.

علیرضا محمدی، ضمن اشاره به بروز رسانی اطلاعات رفاه ایرانیان و اعمال داده‌های جدید اقتصادی خانواده‌ها، افزود: هموطنان می‌توانند آخرین تغییرات شناسنامه اقتصادی خانواده خود را در سایت حمایت ملاحظه کنند و در صورت لزوم، اعتراض و درخواست بررسی مجدد اطلاعاتشان را نیز ثبت کنند. داده‌های یاد شده مربوط به آخرین و به‌روزترین اطلاعات دریافتی از دستگاه‌های ذی ربط است.

وی در توضیح بیشتر افزود: طبق بند (د) تبصره (۱۷) قانون بودجه کل کشور سال ۱۴۰۲، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف به بروزرسانی داده‌های ثبتی، متقن و قابل اتکا دریافتی از دستگاه‌های مختلف مشمول ماده ۲۹ برنامه توسعه ۵ ساله ششم، دهک بندی و وسع سنجی خانوار‌ها را ۲ بار در سال انجام می‌دهد، لذا دهک خانوار‌ها تا دوره بعدی دهک بندی غیر قابل تغییر بوده و دوباره با دریافت داده‌های ثبتی اقتصادی و اجتماعی ارزیابی خواهد شد.

رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان با تاکید بر اینکه از لحاظ آماری دهک به معنای یک دهم جمعیت کل کشور و یک مفهوم نسبی و جمعیتی است اظهار کرد: هر دهک از لحاظ جمعیتی همواره ثابت و به طور متوسط شامل ۸.۵ میلیون نفر از جمعیت کشوراست؛ بنابراین در صورتی که در هر مرحله از وسع سنجی افرادی از دهک ۱۰ خارج شده و به دهک‌های پایین‌تر بروند، دقیقا معادل تعداد همان افراد از دهک‌های پایین‌تر به دهک ۱۰ اضافه می‌شوند.

نحوه بازبینی دهک رفاهی و اعلام تغییرات بُعد خانوار

محمدی ادامه داد: متقاضیان بازبینی دهک رفاهی پس از ورود به سایت http: //hemayat.mcls.gov.ir و انتخاب مراحل و گزینه‌های موجود در راستای رسیدگی به اعتراضشان می‌توانند اقدام کنند گفت: اطلاعات مربوط به بخش خودرو از پلیس راهور، اطلاعات مربوط به ساختار خانوار از سازمان هدفمند یارانه ها، اطلاعات مربوط به تراکنش‌های بانکی از بانک مرکزی، درآمدخانوار‌ها از خزانه و صندوق‌ها و بعضی از شاخص‌های غیر اقتصادی از جمله معلولیت، بیماری خاص و… از دستگاه‌های حمایتی دریافت می‌شود، این در حالیست که با توجه به این شاخص‌های اشاره شده در صورتی که تغییراتی در اعضاء و ساختار خانوار‌ها ایجاد شود لازم است افراد جهت اصلاح بعد خانوار به همراه مدارک مورد نیاز که توسط سازمان هدفمندی اعلام شده است و در وبگاه آن سازمان موجود است، به دفاتر پلیس + ۱۰ یا سایر دفاتر معرفی شده توسط آن سازمان مراجعه کند. در صورت انجام فرآیند فوق، اطلاعات خانوار در دوره دهک بندی بعدی به‌روزرسانی و اعمال خواهد شد.

وی دوباره تاکید کرد: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف به دهک بندی خانوار‌ها ۲ بار در سال شده است، لذا تا دوره بعدی به‌روز رسانی، هر خانوار صرفا یکبار در سامانه می‌تواند «ثبت درخواست بررسی» کند.

رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان با اشاره به اینکه علاوه بردهک بندی، «صدک‌بندی» خانوار‌ها نیزاواخر دیماه اعمال شد خاطر نشان کرد: رفتارمالی و اقتصادی خانواده‌ها در یک دوره مشخص و اعمال آنها، باعث جابه‌جایی و تغییر دهک‌ها و حتی صدک‌ها می‌شود.

به گفته محمدی، بیشترین مشکل مردم در دهک‌بندی قبلی، گذشت بیش از یکسال از دهک اعلام شده وعدم رسیدگی به اعتراض آن‌ها بود چرا که به عنوان مثال خانواده‌ای یکسال پیش خودرویشان را فروخته بودند، اما هنگام مراجعه به سایت حمایت، بدلیل عدم به‌روز رسانی اطلاعات، این خانواده صاحب خودرو دیده می‌شد که موارد این چنینی هم اکنون با به‌روزرسانی و اعمال داده‌ها مرتفع شده است.

وی افزود: نهایتا در جدیدترین به روز رسانی صورت گرفته، ۶۰ هزار خانوار از زمره یارانه‌بگیران حذف و همچنین ۶۰ هزار خانوار دهک اول تا سوم جدید نیز به چرخه دریافت یارانه معیشتی وارد شدند. البته باید گفت که حذف شدگان، از خانوار‌های بالای درآمدی و صدک‌های ۹۹ و ۱۰۰ بودند؛ این در حالیست که در مجموع تنها یارانه ۱۰ درصد از خانواده‌های صدک ۹۹ و ۱۰۰ قطع شده است.

شاخص‌ترین معیار‌ها در تغییر دهک‌ها و صدک‌ها

رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاه ایرانیان در عین حال تاکید کرد: با توجه به دهک‌بندی جدید، هیچ حذفیاتی تا ۶ ماه آینده نخواهیم داشت؛ البته هرگونه تصمیم‌گیری در این خصوص بر عهده دولت است که فعلا تصمیم گرفته شده تا اطلاع ثانوی، یارانه نقدی خانواده‌ای حذف نشود.

محمدی در خصوص شاخص‌ترین معیار‌ها در تغییر دهک‌ها و صدک‌ها گفت: شاخص‌های مورد استفاده در پایگاه رفاه ایرانیان، شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی از جمله خودرو و ارزش آن، تراکنش‌های مالی و بانکی و درآمدها، معلولیت، بیماری خاص و… است.

مسکن در دهک‌بندی صورت گرفته، ملاک محاسبه وسع‌سنجی قرار نگرفت

وی ادامه داد: یکی از شاخص‌های مدنظر ما «مسکن» بود که داده مهمی است که می‌تواند در محاسبه رفاه خانوار‌ها تاثیر بسزایی داشته باشد، اما بدلیل آنکه داده‌های ثبت اسناد و املاک کشور کامل نبود، در این وسع سنجی جدید، ملاک قرار نگرفت، اما سعی و تلاش می‌کنیم در وسع سنجی بعدی این داده را نیزکامل و استفاده کنیم.

محمدی با بیان اینکه دستگاه‌هایی همچون بانک‌ها، نیروی انتظامی، دستگاه‌های حمایتی، امور مالیاتی و… مکلف شده‌اند تا داده‌های خود را هر ۶ ماه یکبار در اختیار ما بگذارند و این‌ها تبدیل به شاخص شده و بر اساس این شاخص‌ها هر خانوار ایرانی رتبه‌ای را در دهک‌بندی‌ها کسب می‌کند گفت: بعد از اعلام دهک‌بندی برخی خانواده‌ها خودشان را با اطرافیان و همسایگان مقایسه و به دهکشان اعتراض می‌کنند که باید گفت هر خانواده و خانواری در گستره جمعیت ۸۵ میلیون نفری ایران سنجیده و سپس دهک‌بندی و صدک‌بندی می‌شود لذا چنین مقایسه‌هایی صحیح نیست.

وی ادامه داد: اطلاعات و داده‌های وسع‌سنجی موجود در پایگاه رفاه ایرانیان تنها مختص به پرداخت یارانه نیست بلکه این داده‌ها مورد استفاده استحقاق سنجی و اصابت درست منابع و خدمات به هدف درسایر ارگان‌ها همچون کمیته امداد، بهزیستی، دانشگاه‌ها، بنیاد شهید و… است و این‌ها بنابر ماموریت خود می‌توانند از این اطلاعات در خصوص جامعه هدف خود، چون معلولان، سالمندان، بیماران، محرومان و… استفاده کنند.

محمدی در پاسخ به اینکه یکی از اعتراضات خانواده‌ها این بود که برای برقراری یارانه، مجموع درآمد‌های یک خانوار محاسبه شده بود در حالیکه برخی سرپرستان مدعی‌اند فرزندانشان صاحب و استفاده‌کننده خودرو و درآمد شخصی خودشان هستند و سرپرست از این دارایی منتفع نیست؛ آیا در داده‌های جدید وسع سنجی تغییری در این خصوص رخ داده است یا نه؟ گفت: ما در کشور، متولی ساختار خانواده داریم و متولی این امر در کشور ثبت احوال است که داده‌های خانواده‌ها را ماهانه به ما ارائه و وسع‌سنجی جدید هم بر اساس همین ساختار خانوار اعمال شده است، لذا تغییری در این خصوص صورت نگرفته است و ملاک ما برای بررسی‌ها، داده‌های ثبتی است.