صعود فروش نفت | همراهی اصلاح طلبان با مطالبات سناتورهای سنا

خبر24 - با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تحقق وعده هایی که آیت الله رئیسی برای اصلاح روند ناکارآمدی ها، بی تدبیری ها، بی توجهی ها و بی تفاوتی ها داده بود، امیدها به بهبود اوضاع افزایش یافت. روند صعودی تعاملات منطقه ای و جهانی، عضویت در سازمان شانگهای، عقد توافق نامه با چین و روسیه و از همه مهم تر افزایش فروش نفت و گسترش گسست در ساختار تحریم ها از جمله مواردی است که موجبات نگرانی نه تنها دشمنان، بلکه نفوذی های داخلی به ویژه در جریان اصلاحات را در پی داشته و این نگرانی ها در قالب نیش و کنایه ای که حاصل از عصبانیت از پیشرقت و موفقیت دولت رئیسی است، تبلور بیشتری یافته است.

کسانی که روزگاری با همراهی و همدلی با خط دشمنی ترامپ و نتانیاهو و موافق با جریان دشمنی ها علیه نظام و ملت بزرگ ایران، از هر گونه اتهام زنی، نامه نگاری، سخنرانی، کنایه زنی و انجام مصاحبه و گفتگو در رسانه ها و سایر تریبون های اجتماعی علیه منافع و مصالح کشور دریغ نمی کردند، امروز نیز همگام و همراه با بایدن و بنت، نوای وامصیبتا سر داده و نگران از موفقیت های پی در پی دولت مردمی ابراهیم رئیسی و تفکرات حاکم بر جریان انقلابی در دولت و مجلس، شروع به خرابکاری، نسخه پیچی و بیان اظهاراتی می نمایند که حاکی از شدت خشم و نفرت شان از روند صعودی اصلاح امور است.

پر واضح است حضور دولتی که به جای مسافرت و خوشگذرانی و ویلا نشینی و بی تدبیری و بی اعتنایی به معیشت و سفره های مردم و از همه مهم تر غربگرایی و غربگدایی، حتی جمعه ها نیز بیدار و در حال خدمت به مردم است، جایی برای تن پروری و رانتخواری و حقوق های نجومی از بیت المال برای برخی ها باقی نمی گذارد و صد البته باید هم برخی ها مثل طلحه و زبیر به دنبال سهم خواهی اضافه از بیت المال و موضعگیری های وقیحانه و خنجرکشی علیه حکومت اسلامی باشند تا دوباره به لفت و لیس های شان بازگردند.

در این ایام از یک سو وضع تحریم های دشمنان علیه مردم ایران، به سقف اشباع رسیده و به اذعان خودشان دیگر چیزی برای تحریم کردن باقی نمانده و خیلی وقت است دیوار بلند تحریم ترک های عمیق برداشته و کارآیی خود را از دست داده است، و از سوی دیگر سیاست ها و نگاه ها از غرب گرایی و چیدن تخم مرغ ها در سبد آمریکا، انگلیس، فرانسه و چند کشور غربی، به تعامل جهانی - منطقه ای و ارتباط با همسایگان رسیده است، براین اساس تعاملات و تبادلات به ویژه در عرصه های اقتصادی و مخصوصا موضوع فروش نفت، روندی صعودی و مطلوب نظر یافته و در تحقق اهداف پیش روی دولت که همانا مردم مداری و عدالت محوری است، را جلو راند.

رو شدن دست خالی آمریکا با شکست «فشارحداکثری»

رشد مبادلات تجاری و افزایش فروش نفت طی چند ماه گذشته باعث شد تا تیم مذاکره‌کننده ایران در دور جدید مذاکرات دست برتر را در اختیار داشته و بر شروط و مطالبات اساسی ملت ایران پایداری کنند. بر این اساس طرف‌های غربی وقتی دیدند تحریم‌ها ناکارآمد شده و کارزار فشار حداکثری علیه ایران شکست خورده است طی ماه‌ها و هفته‌های گذشته به تعیین ضرب‌الاجل‌های پی‌درپی و فشار به تیم مذاکره‌کننده ایران روی آوردند تا دست خالی آمریکا بیش از این ‌رو نشود.

رویکرد جدید دستگاه دیپلماسی کشورمان به‌ویژه در دیپلماسی اقتصادی سبب شده تا این گزاره در آمریکا و طرف‌های غربی تقویت شود که اولاً نه‌تنها فشار حداکثری علیه ایران شکست خورده بلکه به قول نشریه آمریکایی اکونومیست این ایران است که آمریکا را تحت‌فشار حداکثری خود قرار داده است و ثانیاً ایران معطل برجام نمانده و قطار دیپلماسی کشورمان متوقف در وین نیست.

بر همین اساس بود که سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور حدود دو هفته پیش در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی نوشت: هرچند پیگیری برای رفع تحریم‌ها دستور کار جدی دولت است، اما در دولت سیزدهم تلاش برای خنثی‌سازی تحریم‌ها موکول به مذاکرات نشده، به‌نحوی‌که امروز و در همین شرایط تحریم، فروش نفت ما به‌قدری افزایش داشته که دیگر نگرانی نداریم و درآمد حاصل از آن نیز در حال بازگشت به کشور است.

عصبانیت نفوذی های داخلی از بهبود فروش نفت

تحریم های آمریکا پس از این همه سال کهنه و نخ نما شده و کارآیی خد را از دست داده است. شاید اگر دولت گذشته اینقدر غرب گرا نبود و چشم خود را به دستان کدخدایش نمی دوخت، خیلی زودتر از اینها تحریم نفت مان شکسته می شد. اظهارات رسمی مقامات ارشد کشور مبنی بر گشایش‌های حال و آینده در حوزه فروش نفت و مناسبات تجاری و اقتصادی ایران با سایر کشورها، واقعیتی است که برخی مدعیان اصلاحات آن را برنتافتند و در برخی محافل رسانه‌ای و شبکه‌های مجازی آن را زیر سؤال بردند.

روزنامه زنجیره‌ای شرق که نتوانست خشم و نگرانی اش نسبت به موفقیت ها در فروش نفت کشورمان را بروز ندهد، با طرح چندین شبهه نوشت: ازآنجایی‌که آمار فروش نفت ایران به شکل رسمی منتشر نمی‌شود، مشخص نیست ۴۰ درصد بیشتر از چه مقداری؟ نسبت به چه دوره‌ای؟ به نسبت مدت مشابه سال گذشته؟ ازابتدای دراختیارگرفتن دولت؟ به نسبت کل تاریخ فروش نفت ایران؟ همچنین مشخص نیست این پول چگونه در حال برگشتن است. به دلار و یورو؟ به ین؟ از طریق کدام راه مالی؟!

در ادامه این واکنش های غضب آلود، عبدالناصرهمتی رئیس‌سابق بانک مرکزی که در تخریب و اراجیف گویی نسبت به آیت الله رئیسی به خصوص در ایام انتخابات و مناظره ها سنگ تمام گذاشته و تمام قد به اربابش خدمت کرد، از روی بغض نقش دولت سیزدهم در بی‌اثر کردن تحریم را بی‌تأثیر خواند و در توئیتی نوشت: خبر افزایش ۴۰ درصدی ارزش صادرات نفت ایران خبری امیدبخش و در جهت کاهش تأثیر تحریم‌های ظالمانه بر بودجه و اقتصاد کشور، مؤثر است، اما نکته مهم این است که قیمت جهانی نفت و فرآورده‌های نفتی در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰ بیش از ۶۰ درصد افزایش داشته است. حال سؤال این است که سهم تلاش دولت سیزدهم در خنثی‌سازی تحریم (و افزایش ۴۰ درصدی درآمدهای نفتی) چقدر بوده است؟

پس از این اظهار نظر، روزنامه مدعی اصلاح‌طلبی آفتاب یزد هم چند روز پیش در مطلبی با عنوان آیا صادرات نفت ایران بیشتر شده است؟ به طرح شبهاتی درخصوص بهبود وضعیت فروش نفت کشور پرداخت و نوشت: به نظر می‌رسد آمار اشتباهی از صادرات نفت در اختیار ابراهیم رئیسی قرار گرفته و بعد هم وزیر نفت درصدد تأیید آن برآمده است. چراکه واقعیت آن است که میزان صادرات نفت ایران در دولت سیزدهم افزایش نداشته است.

مشتریان نفت ایران چه کشورهایی هستند؟

مشتریان سنتی نفت ایران پنج کشور هند، چین، کره جنوبی، ژاپن و ترکیه هستند. مشتریان سنتی ایران، به صورت بسیار محدود از ایران نفت خام تامین می‌کنند و در حال حاضر هم بیشتر فرآورده‌های نفتی از ایران می‌خرند و نه نفت خام. البته بانک مرکزی میزان صادرات را به طور واضح اعلام نکرده و به انتشار میزان افزایش صادرات نفتی، اکتفا کرده است. متوسط قیمت نفت برنت در بهار پارسال ۲۶ دلار بود، اما در بهار امسال این رقم ۶۶ دلار بوده است.گفتنی‌ست ایران ۱۵۵ میلیارد ذخیره نفتی دارد و تولید نفت چهار میلیون بشکه در سال و حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون بشکه است.

البته مشتریان نفت ایران به این پنج کشور محدود نمی شوند و تعاملات در این حوزه متنوع و متغییر است. بعنوان مثال در مقطعی هند واردات خود را قطع و چین افزایش می دهد، کره جنوبی پول نفت را به دلیل تحریم نمی پردازد یا اینکه ایران و ونزوئلا وارد تعاملات نفتی جدیدی شده اند و لذا مشتریان نفت در شرایطی کم و زیاد می شوند.

چرا هند واردات نفت از ایران را به صفر رساند؟

به جرأت می توان گفت عزم و اراده دولت ها برای ایجاد رابطه با کشورها نقش بسزایی در تعاملات تجاری دارد. زمانی می رسد که دولتی مثل دولت روحانی، بی انگیزه به تعامل با همسایگان و منطقه، زمینه های توسعه و پیشرفت های اقتصادی را تحت الشعاع تصمیمات سلیقه ای و غرب زده خود می کند و زمانی نیز دولتی مثل دولت رئیسی با وسعه دیپلماسی منطقه ای و ارتباط گیری با همسایگان روند تجارت و صادرات مان افزایشی می شود.

یک کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص تعاملات و تبادلات نفتی ایران با کشورهای دنیا می گوید: وقتی نفت در بازار زیاد است، مصرف‌کننده بین کشورهای عرضه‌کننده نفت انتخاب می‌کند که از چه کشوری نفت بخرد. کشور مصرف‌کننده طبیعتا تمایل دارد از کشوری نفت بخرد که در نهایت این خرید نفت منجر به توسعه همکاری‌های اقتصادی در دیگر بخش‌های اقتصاد آن کشور بشود.

جوکار می افزاید: در سال 2017 هندی‌ها از ایران 8.1 میلیارد یورو نفت خریدند. ولی ایران از هندی‌ها فقط 1.4 میلیارد یورو واردات داشته است. در شرایط مازاد عرضه در بازار نفت، طرف هندی از خود می‌پرسد چرا نفت موردنیاز خودم را از ایران بخرم؟ بدین صورت هند می‌رود و از اماراتی نفت می‌خرد که اگر مثلاً 10 میلیارد یورو از او نفت خرید، حدود 10 میلیارد یورو هم به او کالا صادر کند. بعد جالب این است ایران بخش زیادی از کالای وارداتی خود را از امارات تامین می‌کند که امارات نیز آنها را از هند وارد کرده است. خب ایران چرا این کالاها را مستقیما از هند وارد نمی‌کند؟ و اجازه می‌دهد که اماراتی‌ها، کالاهای هندی را به ایران reexport کند؟ ایران باید خودش مستقیما وارد تعامل با هند شود.

چین و تغییر رفتار در معاملات نفتی!

چینی‌ها در دوره ترامپ می‌دانستند که با ترامپ اختلاف تجاری داشتند اما دردوران بایدن چینی‌ها فهمیدند که برخلاف ترامپ، بایدن قصد دارد آنها را در یک نظام دوقطبی مقابل خود ببیند و به همین خاطر چینی‌ها هم تأکید کردند که ما هم باید یک استراتژی کلان در مواجهه با آمریکای بایدن داشته باشیم تا جبهه مخالفان هژمونی‌گرایی آمریکا و این رویکرد جدید او را تقویت کنیم. به همین دلیل است که در سال 2015 و در دوره برجام و ظاهراً تعلیق تحریم‌ها علیه ایران، شما شاهد هستید که بعد از تقاضای ایران برای پیوستن به سازمان همکاری‌های شانگهای، روس‌ها قبول کردند اما چینی‌ها مخالفت کردند. زیرا می‌گفتند الان ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شده است و ما با ترامپ اختلاف عملکردی داریم و نمی‌خواهیم در این تعامل، بار ایران پرریسک روی دوش ما باشد که نتوانیم با ترامپ همکاری کنیم.

ولی الآن تحلیل چینی‌ها این است که اختلاف آمریکا در دوره بایدن با چین دیگر مثل دوران ترامپ یک اختلاف عملکردی نیست بلکه یک اختلاف استراتژیک است، در نتیجه الان چین از ایران حمایت می‌کند و برای عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای نیز توافق می‌کند هر چند ایران در اوج فشار تحریمی باشد. در این چارچوب حتی با روی کار آمدن بایدن روند صادرات نفت ایران به چین نیز تسهیل شده است. البته در قالب رویکرد توازن‌گری نرم چین نه توازن‌گری سخت که تفاوت ماهوی دارند. در حقیقت این سخن بنده ناظر بر این نیست که چین بخاطر ایران وارد تعارض با آمریکا می‌شود، بلکه نظر بنده این است که چین الان تلاش می‌کند در قالب توازن‌گری نرم، ایران را به سمت خود متمایل سازد.

رسانه‌های غربی که باوجود عداوت دیرینه، بر افزایش حجمی میزان صادرات نفت کشورمان صحه گذارده‌اند؛ ازجمله گزارش‌های منتشرشده از سوی ردیابی نفت‌کش‌ها و خبرگزاری رویترز در ماه ژانویه، به‌وضوح بر این نکته تأکید داشته‌اند که تعداد نفت‌کش‌هایی که نفت ایران را به چین انتقال می‌دهند، در چند ماه اخیر بیشتر شده است. در روزهای اخیر همچنین خبرگزاری بلومبرگ از افزایش ۵۳ درصدی صادرات نفت ایران و ونزوئلا به چین طی سال گذشته میلادی خبر داده و نوشته است که چند ماهی است پالایشگاه‌های مستقل و کوچک چینی حجم نفت بیشتری را از این دو کشور خریداری می‌کنند.

بر اساس آمارهای شرکت اطلاعات کالا کپلر نیز چین در سال گذشته میلادی روی‌هم‌رفته ۳۲۴ میلیون بشکه نفت (معادل حدود ۸۸۷ هزار بشکه در روز) از ایران و ونزوئلا خریداری کرده که ۵۳ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۰ است. تخمین شرکت کپلر این است که ایران در سال ۲۰۲۱ دو برابر سال ۲۰۲۰ نفت صادر کرده و چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران در این دوره بوده است.

انعقاد قراردادهای جدید و افزایش تعاملات تهاتری

تعاملات به ویژه در حوزه نفتی و تهاتر نفت با خدمات مورد نیاز با کشورهای منطقه و همسایگان در حال افزایش است، بر اساس گزارش‌های اخیر که برخی رسانه‌ها مانند وال‌استریت ژورنال نیز بر آن صحه گذاشتند، ایران در حال انعقاد قرارداد با چند کشور آسیایی و غیرآسیایی برای سوآپ نفت و گاز خود با کالاهایی است که به آنها نیاز دارد و مقامات ایران می‌گویند اجرا شدن این قراردادها به این کشور کمک می‌کند تحریم‌های آمریکا را دور بزند.

پیرو همین افزایش در تعاملات، اخیراً ایران با سریلانکا به توافقی رسید که طبق آن، این کشور آسیایی پول نفت دریافت شده از ایران را با تحویل چای و برخی دیگر کالاها تسویه می‌کند. دو ماه پیش ایران با پاکستان به توافقی مشابه رسید که طبق آن پاکستان در ازای گازی که از ایران دریافت می‌کند برنج به این کشور تحویل می‌دهد. مقامات ایران همچنین گفته‌اند با شرکت‌های ترکیه‌ای به توافق رسیده‌اند تا در ازای صادرات نفت و گاز به ترکیه، این شرکت‌ها در ایران مسکن بسازند و البته این گونه تعاملات در حال افزایش بیشتر نیز هستند.

آمارهای نویدبخش و لزوم هوشیاری همه جانبه دولت

از بدو تشکیل دولت سیزدهم امیدها برای اصلاح اموری مغفول مانده از دولت قبل افزایش یافت. آمارهای رسمی مقامات و رسانه‌های خارجی درباره نوع و حجم مبادلات تجاری با ایران حاکی از آن است که سایر کشورها به دنبال توسعه روابط اقتصادی با ایران بوده و تیغ تحریم‌ها و تهدیدهای آمریکا علیه ایران و سایر کشورها کند شده است. از سوی دیگر اعترافات مقامات، رسانه‌ها واندیشکده‌های خارجی مبنی بر شکست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران، گشایش‌های اخیر ارزی، رشد مبادلات تجاری و تقویت روابط با همسایگان و از همه مهم‌تر عصبانیت غرب و پادوهای غربی و نفوذی های داخلی، همگی نشان می‌دهد که دولت سیزدهم با دست‌فرمان جدیدش، در مسیر درست دیپلماسی قرار گرفته است.

علیرغم این پیشرفت ها و موفقیت ها، دولت باید نسبت به نگاه ها و واکنش های پیاده نظام دشمن که بعضا در داخل و به خصوص در میان جریان اصلاحات انجام وظیفه برای اربابان شان می کنند، آگاهانه و هوشیارانه برخورد کند چراکه بهرحال دشمن، دشمن است چه خارجی و چه نفوذی داخلی. حتی اگر برجام هم احیاء شد، لازم است که از گشایش صورت‌گرفته برای بازار‌سازی با هدف ایمن‌سازی صادرات نفت کشور در آینده بهره‌ برد، زیرا عدم قطعیت بازگشت تحریم‌ها در سال 2024 پایین و ضریب اثرگذاری آن بالا است. از این‌رو،‌ باید با بازار‌سازی نفتی کشور، اثرگذاری تحریم‌ها را به طور کامل خنثی‌کرد که اساساً در سال 2024 اگر ترامپ جدیدی هم به روی کار بیاید، کاربرد ابزار بازگردانی تحریم علیه ایران را به طورعملی ناکارآمد و ناممکن جلوه نماید.