ستاره دنباله داری که بعد از ۵۰ هزار سال خود را نشان می دهد

ستاره دنباله‌داری که آخرین بار در عصر یخبندان در آسمان شب زمین ظاهر شد، به زودی در فوریه ۲۰۲۳ دوباره خودنمایی خواهد کرد.

 این دنباله‌دارC/۲۰۲۲ E۳ (ZTF) نام دارد و هر ۵۰ هزار سال یک‌بار به دور خورشید می‌گردد و حالا در تاریخ اول فوریه ۲۰۲۳(۱۲ بهمن ۱۴۰۱) از فاصله ۴۲ میلیون کیلومتری(۲۶ میلیون مایلی) زمین عبور خواهد کرد.

این دنباله‌دار همچنین می‌تواند در اواسط تا اواخر ژانویه با چشم غیر مسلح قابل مشاهده باشد. این ستاره دنباله‌دار را می‌توان با استفاده از دوربین‌های دوچشمی و تلسکوپ‌های سطح پایین در زمانی که آسمان صاف است، مشاهده کرد.

یک گیسوی سبزآبی با یک دُم طلایی

ستاره‌شناسانی که دنباله‌دار E۳ را ردیابی کرده‌اند، ادعا می‌کنند که این دنباله‌دار دارای گیسو یا کُمای سبز-آبی و یک دنباله یا دُم طلایی است.

گیسو یا کُما(Coma) نام پوشش ابرمانندی در اطراف هسته یک ستاره دنباله‌دار است. گیسو زمانی تشکیل و دیده می‌شود که دنباله‌دار از نزدیکی خورشید در مدار بیضی شکل بسیار کشیده خود عبور می‌کند. این هاله دربرگیرنده هسته، با گرم شدن بخش‌هایی از هسته دنباله‌دار تصعید می‌شود. پدید آمدن این حالت در یک دنباله‌دار ظاهر آن را از دیدگاه تلسکوپ‌های مشاهده‌کننده کدر(فازی) می‌کند و آن را از ستاره‌های واقعی متمایز می‌سازد. گیسو به‌ طور کلی از یخ و غبار دنباله‌دار ساخته شده‌ است. آب معمولاً بیشترین و تا ۹۰ درصد از مواد فرّاری است که از هسته دنباله‌دار به بیرون فوران می‌کند.

دنباله‌دار E۳ برای اولین بار توسط اخترشناسانی به نام برایس بولین و فرانک ماسی در نقشه‌برداری آسمانی Zwicky Transient Facility (ZTF) در تاریخ ۲ مارس ۲۰۲۲ کشف شد و از آن زمان توسط ستاره‌شناسان ناسا ردیابی و عکاسی می‌شود.

ناسا می‌گوید: از آن زمان، این دنباله‌دار جدید و دارای دوره طولانی به طور قابل توجهی درخشیده است و اکنون در آسمان‌های پیش از طلوع بر روی صورت فلکی تاج شمالی در حال عبور است. اگرچه هنوز برای مشاهده بدون تلسکوپ بسیار کم‌نور است، اما این تصویر تلسکوپی خوب از ۱۹ دسامبر(عکس خبر)، گیسوی سبزآبی این دنباله‌دار، دنباله گرد و غباری پهن اما کوتاه آن و همچنین دُم یونی کم‌نور طولانی آن را نشان می‌دهد که در یک میدان دید گسترده ۲.۵ درجه‌ای کشیده شده است.

ناسا در ادامه آورده است: این دنباله‌دار در سفری در درون منظومه شمسی در تاریخ ۱۲ ژانویه در حضیض خود(نزدیکترین فاصله به خورشید) قرار خواهد گرفت و در تاریخ ۱ فوریه در نزدیکترین فاصله خود با سیاره ما خواهد بود. روشنایی دنباله‌دارها بسیار غیر قابل پیش‌بینی است، اما در آن زمان دنباله‌دارC/۲۰۲۲ E۳ (ZTF) فقط در آسمان صاف شب با چشم قابل مشاهده بود.

گفتنی است که قدر ظاهری این دنباله‌دار پس از کشف، ۱۷.۳ بود و حدود ۴.۳ AU(۶۴۰ میلیون کیلومتر) از خورشید فاصله داشت.

روشن کردن آسمان

این اولین دنباله‌داری خواهد بود که از زمان عبور دنباله‌دار NEOWISE در تابستان ۲۰۲۰، آسمان زمین را روشن می‌کند. دنباله‌دار NEOWISE درخشان‌ترین دنباله‌دار قابل مشاهده از نیم‌کره شمالی از زمان عبور دنباله‌دار هیل-باپ(Hale-Bopp) در سال ۱۹۹۵ به حساب می‌آید.

شاید بتوان گفت دنباله‌دار هیل-باپ را بیش از هر دنباله‌دار دیگری در قرن بیستم رصد کردند و برای دهه‌ها، یکی از روشن‌ترین دنباله‌دارهای دیده‌ شده بود. این دنباله‌دار در تاریخ ۲۳ ژوئیه ۱۹۹۵ به‌ طور مستقل توسط دو ستاره‌شناس به نام‌های آلن هیل در نیو مکزیکو و توماس باپ در آریزونا کشف شد. این جرم آسمانی به مدت ۱۸ ماه حتی با چشم غیرمسلح نیز قابل رؤیت بود.

اکنون هر کسی که مایل به دیدن دنباله‌دار E۳ است، باید یک نقطه تاریک با آسمانی صاف را انتخاب کند و نیم ساعت به خود زمان دهد تا چشم‌هایش با تاریکی سازگار شوند.

اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های تخصصی مانند Star Chart، Sky Safari و SkyView نیز می‌توانند به ردیابی موقعیت این دنباله‌دار در آسمان به شما کمک کنند.

ستاره شناسان می‌گویند دنباله‌دارها ذاتا اجرامی بسیار غیر قابل پیش‌بینی هستند، زیرا روشنایی آنها به پراکندگی نور خورشید از ذرات غبار در گیسو و دم آنها بستگی دارد. این غبار پیوسته از هسته دنباله‌دار دور می‌شود و چگالی آن در هر زمان خاص با سرعت تصعید یخ در هسته دنباله‌دار کنترل می‌شود، زیرا توسط پرتوهای خورشید گرم می‌شود. همچنین بستگی به مقدار گرد و غباری دارد که با آن یخ مخلوط شده است. پیش‌بینی این از قبل بسیار دشوار است و می‌تواند حتی بین عبورها و ظهورهای پی در پی یک دنباله‌دار بسیار متغیر باشد.