راهبرد وزیر جدید مسکن؛ مقابله با احتکار زمین و توسعه افقی شهرها
روز گذشته وزیر جدید راه و شهرسازی بر لزوم مقابله با احتکار غیرقابل قبول زمین در اطراف شهرها تأکید کرد؛ رویکردی که در راستای عرضه زمین و توسعه افقی شهرها است.
روز گذشته مهرداد بذرپاش، وزیر جدید راه و شهرسازی در جلسه رأی اعتماد خود در مجلس شورای اسلامی از نسخه خود برای جهش تولید مسکن رونمایی کرد و گفت: یکی از مواردی که باید برای آن چاره‌اندیشی کنیم، احتکار غیرقابل قبول زمین در اطراف شهرهاست. زمانی که در بسیاری از محل‌ها می‌توانیم الحاق به شهرها داشته باشیم، چرا این کار را انجام نمی‌دهیم؟ چرا محدوده روستاها را افزایش ندهیم که تنها یک عده صاحب زمین باشند و قیمت روز به روز افزایش پیدا کند و افراد دیگر متضرر شوند؟
وی در بخش دیگری یادآور شد: این نسخه من برای همه بخش‌ها و شهرها نیست، متوجه هستم که الگوی تهران، کلانشهرها و روستاها تفاوت دارد.
مقابله با احتکار زمین و الحاق به شهرها؛ دو راهبرد اصلی عرضه زمین
دو راهبرد توسعه افقی و الحاق زمین‌ها به محدوده شهرها و مقابله با احتکار زمین توسط دستگاه‌های دولتی از محورهای مهم عرضه زمین است. طبق ماده ۱۰ قانون جهش تولید مسکن، ۸۱۰۰ هکتار زمین مازاد دستگاه‌های دولتی شناسایی شده است که بایستی به انتقال اسناد اراضی مازاد دولتی شناسایی شده به سازمان ملی زمین و مسکن اقدام کنند ولی طبق گفته معاون حقوقی این سازمان تاکنون ۳ هزار و ۷۰۰ هکتار زمین، یعنی کمتر از نصف مقدار معین، برای انتقال و اخذ سند در برنامه قرار دارد.
بنابر یکی دیگر از مأموریت‌های بذرپاش تعامل با دستگاه‌های دولتی برای آزادسازی اراضی شأن به منظور ساخت مسکن است.
ویلایی سازی مسکن در گرو عرضه گسترده زمین
به نظر می‌رسد این گفته‌های بذرپاش در راستای برنامه توسعه افقی و کاهش تراکم شهرها خواهد بود. برنامه‌ای که در آخرین جلسه شورای عالی مسکن نیز مورد تأیید قرار گرفت و معاون اول رئیس جمهور نیز بر آن تأکید کرد.
رستم قاسمی، وزیر مستعفی راه و شهرسازی شهریور ماه سال ۱۴۰۱ پیرامون اولویت اول طرح نهضت ملی از واگذاری خانه‌های ویلایی تک واحدی در استان‌هایی که زمین برای ساخت مسکن وجود دارد، خبر داد. به گفته وی اولویت اول در طرح نهضت ملی مسکن واگذاری ویلایی تک‌واحدی به مردم در استان‌هایی دارای که زمین است.
همچنین هادی عباسی اصل، قائم مقام وزیر در نهضت ملی مسکن نیز در این باره گفته است: سیاستی که در دستور کار قرار گرفته این است که بیشتر واحدهای یک طبقه حیاط دار احداث کنیم؛ چراکه هم ارزان‌تر است و هم سریع‌تر به نتیجه می‌رسد.
زمین به اندازه‌ی کافی برای ساخت مسکن‌های یک طبقه وجود دارد
یکی از انتقادهای اساسی به پروژه‌ی مسکن مهر، بلندمرتبه سازی و ساخت شهرهایی با تراکم بالا در حاشیه‌ی شهرها بود، مخالفین این سبک از شهرسازی معتقد بودند که کیفیت زندگی در این شهرهای جدید بسیار پایین است، در برخی پروژه‌های مسکن مهر، مردم با وجود اینکه باید از شهرهای اصلی خود خارج شوند اما در شهر مقصد هم با همان تراکم بالا و شلوغی و زندگی نامطلوب آپارتمانی دست و پنجه نرم کنند.
در تغییر پارادایمی مهم که می‌تواند انقلابی در حوزه‌ی مسکن و شهرسازی باشد این است که به جای ساخت شهرهای پر تراکم و آپارتمان سازی، با واگذاری زمین و تسهیلات، خانه‌های یک طبقه‌ی حیات دار ساخته شود. به نظر می‌رسد ساخت مسکن‌های یک طبقه‌ای دارای مزیت‌های فراوانی نسبت به بلندمرتبه سازی است که ساخت مسکن به این روش را بسیار مطلوب‌تر می‌کند.
یکی از دلایلی که مخالفین ساخت مسکن‌های یک طبقه‌ای این است که میزان زمین مورد نیاز برای ساخت این واحدها افزایش جدی پیدا خواهد کرد اما زمین به اندازه‌ی کافی نداریم، چرا که در حال حاضر برای اسکان حدود ۸۵ میلیون نفر تنها یک درصد از زمین‌های کشور مورد استفاده قرار گرفته است و در صورتی که بالاترین سرانه‌ی ذکر شده در آئین نامه‌ی شورای عالی شهرسازی و معماری در نظر گرفته که هر نفر ۱۰۶ متر مربع و سطح مورد نیاز برای کاربرهای غیر مسکونی برای جمعیت کشور به هر نفر متغیر خواهد بود و با این حساب معادل دو درصد مساحت ایران کافی خواهد بود، با توجه به محاسبات انجام شده، زمین خالص مورد نیاز برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در هر سال ۲۷ هزار و ۵۰۰ هکتار است.
مهدی عسگری، نماینده کرج در مجلس شورای اسلامی روز گذشته که در مخالفت با وزیر پیشنهادی صحبت کرد، گفت: ما در سطح کشور مشکل کمبود زمین نداریم، ۱۰ درصد زمین‌های ما درجه یک و قابل ساخت است. اگر به هر خانواده ۴۲۰ متر زمین داده شود تا ۷۵۰ میلیون نفر ظرفیت برای دریافت زمین وجود دارد. اما ما امروز کلانشهرهایی ایجاد کرده‌ایم که حتی هوا هم ندارد.
در پایان لازم به تأکید است این تصور که برای ساخت مسکن یک طبقه‌ای، زمین به اندازه‌ی کافی وجود ندارد اشتباه است و باید از بین برود چرا که وقتی از ساخت مسکن یک طبقه صحبت می‌شود اولین مسأله‌ی مطرح شده بحث محدودیت زمین است و این امر جز ساز مخالفت‌ها برای ساخت واحدهای مسکونی یک طبقه نیست و بهانه‌ای است برای حرکت به سمت افزایش ارتفاع واحدهای مسکونی می‌باشد.
مهر
