تورم؛ اهرم رشد بازارسرمایه! | بورس؛ جذاب‌ترین بازار در شرایط تورمی
بر اساس جدیدترین گزارش بانک مرکزی از نرخ رشد نقدینگی در اقتصاد، این شاخص در اسفندماه سال گذشته نسبت به مدت مشابه سال ۹۸، معادل ۶/۴۰ درصد رشد داشته است. بر همین اساس حجم نقدینگی در پایان خردادماه سال ۱۴۰۰ نیز با رشد ۶/۶ درصدی نسبت به اسفندماه سال گذشته، از مرز سه هزار و ۷۰۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفته است.
به گزارش تراز اقتصاد، با توجه به کسری ادامه‌دار بودجه و احتمال تکرار سیاست‌های تورم‌زای پولی از سوی دولت، به نظر می‌رسد این روند رو به رشد همچنان ادامه داشته باشد. بر همین اساس ناظران اقتصادی، تورم بزرگی را برای ماه‌های آتی پیش‌بینی می‌کنند. امری که نایب رییس اتاق بازرگانی ایران نیز نسبت به آن هشدار داده است.
با این حال اما تجربه نشان داده است که شرایط تورمی اگرچه بخش‌های مختلف اقتصادی را با چالش مواجه کرده و آثار منفی زیادی را بر جای می‌گذارد اما همواره در بازار سرمایه به عنوان یک اهرم رشد شناخته شده است. نکته‌ای که مجتبی معتمدنیا تحلیلگر بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با جهان‌صنعت بر آن تاکید کرده و عنوان کرده است که این روند با وجود رشد هزینه شرکت‌ها اما همواره افزایش سودآوری آنها را نیز در پی داشته است و از همین رو طی سال جاری، بازار سرمایه جذاب‌ترین بازار کشور خواهد بود.
تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی از مجموعه تحولات اقتصاد کلان نشان می‌دهد رشد نقدینگی و پایه پولی در دوازده ماهه منتهی به پایان خردادماه سال ۱۴۰۰ به ترتیب به ۴/۳۹ و ۷/۳۰ درصد رسیده است. همچنین حجم نقدینگی در پایان خردادماه سال ۱۴۰۰ نسبت به پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۶/۶ درصد رشد نشان می‌دهد که در مقایسه با رشد متغیر مذکور در دوره مشابه سال قبل (۵/۷ درصد) به میزان ۹/۰ واحد درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر، پایه پولی در پایان خردادماه سال ۱۴۰۰ نسبت به پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۲/۹ درصد رشد نشان می‌دهد که در مقایسه با رشد متغیر مذکور در دوره مشابه سال قبل (۶/۸ درصد) به میزان ۶/۰ واحد درصد افزایش یافته است.
گفته می‌شود افزایش رشد پایه پولی در خردادماه سال ۱۴۰۰ نسبت به پایان سال ۱۳۹۹ عمدتا به دلیل استفاده از وجوه مربوط به تنخواه گردان خزانه و افزایش سقف مجاز استفاده از آن (از سه به چهار درصد بر اساس مصوبه هیات وزیران) و همچنین پرداخت ۲۰ هزار میلیارد ریال تنخواه به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای پرداخت به شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران برای خرید تضمینی گندم بوده است. نگاهی به عوامل معرفی شده از سوی بانک مرکزی برای افزایش آهنگ رشد پایه پولی در خردادماه احتمال تکرارشوندگی این روند را افزایش می‌دهد.
دولت در سال جاری نیز همچنان با کسری بودجه فزاینده‌ای روبه‌روست. در همین حال هزینه‌های سربار زیادی از مسیر واکسیناسیون همگانی کووید ۱۹ و هزینه‌های درمانی بیماران مبتلا، گریبان دولت را می‌فشارد. در همین حال به تعویق افتادن مکرر مذاکرات وین و عدم حصول نتیجه، کار را برای اقتصاد ایران سخت‌تر کرده است. طی ماه‌های اخیر، فعالان اقتصادی و اهالی بازار سرمایه همواره در چشم‌انتظاری و بلاتکلیفی به سر برده‌اند و اکنون نیز گفته می‌شود حتی در صورت توافق و رفع تمامی تحریم‌ها، آثار آن در میان و بلندمدت در اقتصاد ایران نمایان خواهد شد. از همین رو به نظر می‌رسد رشد تورم سرنوشت حتمی اقتصاد ایران در سال جاری باشد. تورمی که به گفته اغلب کارشناسان، با وجود عواقب منفی برای اقتصاد کشور، رشد بازار سرمایه را به دنبال خواهد داشت.
بورس؛ جذاب‌ترین بازار در شرایط تورمی
اقتصاد کشور در حال حاضر با رشد افسارگسیخته حجم نقدینگی در بازارهای مختلف مواجه است که پیامد آن، تورمی میان‌مدت خواهد بود. پیش از این همواره بازار سرمایه با یک گپ شش ماهه از تورم اثر می‌پذیرفت؛ به این معنا که همواره فاصله بین رشد بازار و تورمی که در کشور اتفاق افتاده بود و همچنین رشد قیمت دلار، یک فرصت شش ماهه بود. اما پس از رخدادهای سال‌های ۹۷ و ۹۸ در بازار سرمایه، حجم نقدینگی در گردش در بازار سرمایه رشد کرد که طبعا پیامد آن پیشتازی رشد بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها بود.
بازار در مقطعی حتی تورم را بر اساس انتظارات آینده پیشخور می‌کرد که این انتظارات آینده در آن مقطع پیش‌بینی انتخاب ترامپ بود و پیامد آن نیز انتظار بازار سرمایه برای دلار ۴۰ تا ۵۰ هزار تومانی بود. به تبع آن برای بازار نه تنها شاخص دو میلیون واحدی کاملا توجیه‌پذیر بود بلکه ارزنده هم محسوب می‌شد. اما در حال حاضر روند به گونه‌ای تغییر کرده است که احتمالا بازار با فاصله دو تا سه ماهه به استقبال تورم مورد پیش‌بینی خواهد رفت. یعنی ابتدا باید این تورم در بازارهای دیگر نمایان شود و پیامد آن در صورت‌های مالی شرکت‌ها و سودی که ایجاد می‌شود خود را نشان دهد. پس از آن است که بازار مجددا رشد خواهد کرد.
در حال حاضر به نظر من بازار در وضعیت خوف و رجاست. یک رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی را تجربه می‌کند سپس یک اصلاح ۱۰ درصدی دارد و به همین منوال ادامه می‌یابد. انتظار من این است که بازار در همین حدود نوسان داشته باشد و در نتیجه فعلا رشد قابل‌توجهی برای بازار متصور نیستم. ریسک دومی هم که از سوی رشد نرخ تورم در ماه‌های آتی وجود دارد در بحث قیمت‌گذاری کالا و خدمات است؛ به این صورت که همیشه در دوره اول حکمرانی، دولت‌ها تلاش می‌کنند تا حد امکان، قیمت‌ها را سرکوب کنند تا هم از جهت مقایسه با دولت قبل در کوتاه‌مدت، امتیاز مثبتی کسب کنند و از جهت دیگر هم به دنبال این هستند که در نتیجه کنترل و سرکوب قیمت‌ها بتوانند برای دور دوم هم انتخاب شوند.
بر همین اساس به نظر من بازارها در کوتاه‌مدت و میان‌مدت در وضعیت رکود قرار می‌گیرند؛ اما این حقیقت نیز وجود دارد که کلیه بازارها در بلندمدت به قیمت واقعی خود می‌رسند و در شرایط کنونی، بازار سرمایه در مقایسه با دیگر بازارها ارزنده‌ترین قیمت‌ها را داراست. در این میان، به دلیل اینکه می‌توان همواره حاشیه سود مشخصی را برای شرکت‌ها در شرایط تورمی متصور بود، فعالیت آنها در چنین شرایطی جذاب ارزیابی می‌شود. در واقع اگر چه با وجود تورم موجود در اقتصاد و این نکته که قیمت مواد اولیه و ورودی شرکت از تورم تاثیر منفی می‌پذیرند، اما به چند دلیل عملکرد شرکت‌های بورسی در دوره تورمی جذاب است.
نخست موجودی مواد اولیه شرکت‌ها از دوران پیش از رشد تورم است که هزینه آنها را برای مقطعی کاهش می‌دهد. دوم اینکه رشد تورم تاثیر درصدی یکسانی بر هزینه‌ها و درآمدهای شرکت‌ها خواهد داشت؛ به عنوان مثال یک شرکت ۱۰۰ تومان سود می‌سازد که این رقم حاصل تفاوت هزینه به درآمد شرکت است. حالا اگر ۲۰ درصد هزینه‌ها را افزایش دهیم و ۲۰ درصد هم بر درآمدها بیفزاییم، رقم نهایی سود شرکت نیز به همین نسبت رشد می‌کند. در نتیجه طبعا بازار با چنین شرایطی همچنان جذاب خواهد بود.
بر اساس تجربه سه دهه اخیر هر زمان کشور با تورم افسارگسیخته روبه‌رو بوده است، بازار سرمایه رشد بالاتری نسبت به تورم را ثبت کرده و به سهامداران بازدهی بیشتری ارائه کرده است. دلیل آن هم این است که متاسفانه شرکت‌های ما بیش از آنکه خلق ارزش کنند، تابع تورم هستند. به این معنا که افزایش کل سود حاصل از فعالیت شرکت اغلب ناشی از رشد نرخ تورم است.
