علل و علائم انواع بی‌خوابی

شاید بی خوابی مشکل ساده‌ای به نظر برسد، اما می‌تواند خواب را برای مدت زمان کوتاه یا بطور مزمن مختل کند. بی خوابی شایعترین اختلال خواب در جهان است و بطور خاص، اثرات جدی و گسترده‌ای بر سلامت روحی، جسمی و بر کیفیت کلی زندگی دارد. حدود یک سوم بزرگسالان در دوره‌ای از زندگی بی خوابی را تجربه می‌کنند. بی خوابی در بزرگسالان و به ویژه در زنان باردار، افراد مضطرب و کسانی که از بیماری روانی رنج می‌برند شیوع دارد.

اگرچه به نظر می‌رسد بی خوابی یک اختلال نسبتاً ساده باشد، اما در واقع کاملاً پیچیده است. بی خوابی می‌تواند متناسب با سلامت، سطح استرس و شرایط خانوادگی و شغلی در طول زندگی رخ دهد. بی خوابی ممکن است مختصر و نسبتاً قابل کنترل یا مزمن باشد.

بررسی انواع بی خوابی

بی خوابی حاد گذرا یک دوره بی خوابی است که سه ماه یا کمتر طول می‌کشد. مدت زمان نسبتاً کوتاه بی خوابی گذرا، آن را از بی خوابی مزمن متمایز می‌کند. بی خوابی گذرا معمولاً خود به خود و بدون درمان برطرف می‌شود. بی خوابی حاد گذرا اغلب در اثر یک واقعه مهم زندگی مانند تغییر شغل یا طلاق ایجاد می‌شود البته تغییرات فیزیکی نیز ممکن است دخیل باشد.

ارتفاعات زیاد، بارداری، یائسگی و درد پس از جراحی می‌تواند خواب را مختل کند. بی خوابی مزمن می‌تواند ناشی از اضطراب بی خوابی گذرا باشد و به یک مسئله پایدار تبدیل شود.

بی خوابی گذرا

بی خوابی گذرا کمتر از یک ماه طول می‌کشد و رایج‌ترین و گسترده‌ترین نوع بی خوابی در بین افراد است که اغلب با عوامل استرس زا ارتباط دارد. تغییرات ناگهانی در برنامه و مشکلات خانوادگی، شغلی یا شخصی برخی از عوامل بی خوابی هستند.

برخی از این عوامل تغییرات ناگهانی برنامه و مشکلات خانوادگی، شغلی یا شخصی است.

به طور معمول فرد مبتلا به بی خوابی با از بین رفتن منبع استرس، دوباره به چرخه خواب طبیعی باز می‌گردد.

بی خوابی کوتاه مدت یا حاد

این بی خوابی بین یک تا سه ماه طول می‌کشد و گاهی اوقات مربوط به وقایع استرس زای زندگی است.

به طور کلی شرایطی که باعث طولانی‌تر شدن این نوع بی خوابی می‌شود مواردی مثل از دست دادن یکی از عزیزان، جدایی یا یک بیماری جدی است. علاوه بر این، فرد مبتلا به بی خوابی ممکن است مشکلات دیگری مانند اضطراب، استرس و روحیه پایین را تجربه کند.

بی خوابی مزمن

در این حالت فرد مبتلا در یک بازه زمانی طولانی دچار بی خوابی می‌شود و این وضعیت بر عملکرد روزانه او تأثیر می‌گذارد.

به طور کلی، این افراد بی خوابی را بیش از سه بار در هفته تجربه می‌کنند و این وضعیت حداقل سه ماه ادامه دارد. متأسفانه افراد مبتلا نه تنها خواب کافی ندارند بلکه در طول روز با مشکلات عاطفی، ذهنی و جسمی دست و پنجه نرم می‌کنند.

بی خوابی ایدیوپاتیک

این نوع بی خوابی از کودکی آغاز می‌شود و به طور معمول، مربوط به عادت‌های بد خواب است و دلیل مشخصی ندارد. با این حال، تحقیقات اخیر نشان داده است که این اختلال احتمالاً یک دلیل دارد:بیش فعالی سیستم عصبی مرکزی که پاسخی نامنظم به استرس از طریق بدن می‌باشد و ممکن است میزان متابولیک، ضربان قلب و دمای بدن افزایش یابد و باعث خواب ناکافی شود.

بی خوابی روانشناختی

این نوع بی خوابی با فعال سازی فیزیولوژیکی مرتبط با شروع خواب مشخص می‌شود. به طور کلی، فرد مبتلا بسیار نگران مشکل خواب خود است و هر شب تلاش زیادی می‌کند تا بخوابد.

بی خوابی همراه

این نوع بی خوابی همراه با بیماری یا اختلال دیگری رخ می‌دهد. رایج‌ترین شرایطی که علائم بی خوابی همراه را تحریک می‌کند مسائل روانپزشکی مانند اضطراب، افسردگی و اختلال دو قطبی است. بی خوابی همراه همچنین می‌تواند در نتیجه بیماری که باعث درد مزمن می‌شود ایجاد شود، مانند:

آرتروز

سرطان

زونا

آسیب ناشی از زخم‌های ناشی از گلوله

سردرد‌های میگرنی

فیبرومیالژیا و سایر بیماری‌های خود ایمنی

بی خوابی رفتاری:

بی خوابی رفتاری در کودکان از زمانی شروع می‌شود که کودک زمان خواب دقیق و مشخص ندارد. کودکانی که از این اختلال خواب رنج می‌برند به طور معمول کمتر از پنج سال هستند. آن‌ها بدون داشتن روال منظم خواب، برای خوابیدن تلاش می‌کنند. نیاز به خوابیدن با والدین نیز می‌تواند عامل دیگری باشد. این علائم می‌توانند تا بزرگسالی ادامه داشته و در طولانی مدت روی عادت‌های خواب تأثیر بگذارند.

بیشتر کودکان بین سه تا پنج سال تقریباً به دوازده ساعت خواب به علاوه خواب کوتاه در طول روز نیاز دارند. کم خوابی در کودکان منجر به علائم دیگر مانند خواب آلودگی در روز، بیش فعالی و پرخاشگری می‌شود.

بی خوابی پارادوکسال

بی خوابی پارادوکسال نوعی بی خوابی است که در آن شخص می‌خوابد، اما احساس می‌کند که خواب نیست. افراد مبتلا علائم بی خوابی را ندارند و نمی‌توانند در حین خواب فعالیت ذهن خود را متوقف کنند.

تأثیرات جسمی بی خوابی پارادوکسال به اندازه سایر انواع بی خوابی نیست، اما اثرات روانشناختی آن می‌تواند اساسی باشد.

بی خوابی ناشی از عدم رعایت بهداشت خواب

این بی خوابی به بهداشت نامناسب خواب اشاره دارد و ممکن است به دلیل عادات نامناسب خواب مانند استفاده از وسایل الکترونیکی، نوشیدن قهوه یا کافئین در شب قبل از خواب یا داشتن برنامه نامنظم خواب قبل از خوابیدن ایجاد شود. این نوع بی خوابی یکی از رایج‌ترین و قابل درمان‌ترین انواع بی خوابی است.

این نوع بی خوابی یکی از رایج‌ترین اشکال بی خوابی و یکی از قابل درمان‌ترین است.

بی خوابی در شروع خواب

شروع بی خوابی، خوابیدن دشوار در ابتدای شب یا نقطه "شروع خواب" را توصیف می‌کند. این نوع بی خوابی با تاخیر در خواب مشخص می‌شود که بیش از سی دقیقه طول می‌کشد.

دلایل شروع بی خوابی می‌تواند شامل استرس، مصرف الکل یا کافئین، بهداشت نامناسب خواب مانند استفاده از وسایل الکترونیکی قبل از خواب و بیماری باشد. این اختلال با اضطراب و استرس در ارتباط است و می‌تواند موقتی، حاد یا مزمن باشد که به تنهایی یا همراه با بی خوابی میانی و یا دیررس رخ دهد.

بی خوابی میانی

بی خوابی میانی که به آن بی خوابی نگهدارنده نیز می‌گویند، به مشکل خواب اشاره دارد. مبتلایان یک بار یا بیشتر در طول شب بیدار می‌شوند و برای دوباره خوابیدن مشکل دارند.

افرادی که الکل مصرف می‌کنند و درد‌های مزمن دارند و نوزادانی که برای تغذیه در اواسط شب بیدار می‌شوند بیخوابی میانی را تجربه می‌کنند.

یکی از دلایل عمده بی خوابی میانی یائسگی است. کاهش استروژن و گرگرفتگی می‌تواند ریتم شبانه روزی را مختل کند.

بی خوابی میانی ممکن است همراه با سایر اختلالات خواب مانند سندرم پای بی قرار یا آپنه رخ دهد. معمولا این اختلالات خواب را به طور مکرر در بعضی موارد تا ۹۰ بار در هر شب مختل می‌کنند.

بی خوابی دیر هنگام

اگر خیلی زود بیدار می‌شوید و برای دوباره خوابیدن مشکل دارید پس بی خوابی دیرهنگام را تجربه کرده اید. بی خوابی دیرهنگام، که به آن جبران خواب یا بی خوابی انتهایی گفته می‌شود، بین ۳ تا ۵ صبح اتفاق می‌افتد، وقتی که برای بیدار شدن خیلی زود و برای خوابیدن خیلی دیر است.

بی خوابی دیرهنگام با بیدار شدن از خواب زودتر از سی دقیقه و حداقل سه روز در هفته تشخیص داده می‌شود، این نوع بی خوابی علامت شایع افسردگی بالینی است. سایر عوامل موثر در این زمینه عبارتند از:

قند خون پایین یا گرسنگی

تغییر در دمای اتاق

آلرژی

استرس عاطفی

صدا یا نور

منبع : مشرق نیوز